ul. B. Chrobrego 3a,
64-100 Leszno

Anna i Franciszek Brzeskotowie

 

 

Franciszek Brzeskot urodził się 23 VII 1912 r. we wsi Babkowice, gmina Pępowo, powiat gostyński, zmarł 1 IV 2002 w Rawiczu. Ojciec Franciszka z zawodu był cieślą-stolarzem, matka z domu Matuszewska. W 1914 r. ojciec został powołany przez zaborcę do wojska i walczył na froncie zachodnim, gdzie został ciężko ranny. W 1919 r. jako inwalidzie przydzielono mu pracę na PKP przy strzeżeniu przejazdów kolejowych na trasie Leszno-Wschowa. W okresie szkolnym Franciszek ukończył 5 klas gimnazjum w Lesznie, a że młodsze rodzeństwo dorastało, zmuszony był szukać pracy zarobkowej.

Rozpoczął pracę w Leszczyńskiej Centrali Maszyn Rolniczych, której właścicielami byli Błaszkowski i Mońko. Pracował tam przez 3 lata i w tym czasie ukończył kurs księgowości w Lesznie u prof. Wendzkiego. Od 1931 r. odbywał czynną służbę wojskową, a we wrześniu 1939 r. brał udział w walkach z Niemcami przy 17 pułku ułanów na szlaku bojowym Wielkopolskiej Brygady Kawalerii w składzie Armii Poznań. Po kapitulacji Warszawy przebywał w obozach, w Żyrardowie i w Łodzi. Po powrocie do Leszna nie mógł mieszkać w domu rodziców, gdyż zabrali go Niemcy. Rodziców natomiast umieścili na strychu, a Franciszek został wywieziony na roboty do Niemiec. Był zatrudniony w Żmigrodzie jako kierowca pojazdów mechanicznych i przebywał tam aż do końca wojny. W 1945 r. wziął ślub z Anną Barkowską z Miejskiej Górki. W tym czasie pracował jako pracownik umysłowy w Cukrowni w Miejskiej Górce. Po zakończeniu pracy w Cukrowni pracował w Dyrekcji Lasów Państwowych we Wrocławiu. W 1947 r. skierowano go do pracy w gospodarstwie rybnym w Radziądzu. Ze względu na podmokły teren i fakt, że przez to chorowały dzieci, w 1951r. z całą rodziną przeprowadził się do Szymanowa, gdzie zamieszkiwał do dnia swojej śmierci. Pracę rozpoczął najpierw w POM-ie Sarnowa (1951-1960), później w PZGS-ie Rawicz Mieszalni Pasz i pracował tam do 1974 r. do czasu, kiedy przeszedł na emeryturę. W tym okresie jego żona prowadziła Zespół Regionalny „Wisieloki” w oparciu o mikroregion chazacki. W celu zdobycia piosenek i przyśpiewek wyjeżdżali na wioski i od najstarszych mieszkańców każdej wsi zdobywali je i gromadzili w alfabetycznym spisie. Zbiór ten w dniu dzisiejszym wynosi około 400 piosenek i przyśpiewek (niektóre zapisane na taśmach magnetofonowych i w nutach). Zebrany na taśmach magnetofonowych materiał w ilości ok. 600 pozycji zebrał w napisanym przez siebie rękopisie pt. „Zbiór piosenek, przyśpiewek, ballad, gadek, pastorałek z regionu Wielkopolski oraz piosenek żołnierskich z czasów powstań narodowych aż do obecnych zebranych i odtworzonych przez Zespół Ludowy „Wisieloki” z Szymanowa pod kierownictwem Anny Brzeskot”. Zanotowali również zwyczaje i obrzędy chazackie takie, jak: Palenie Żuru, Smolarze, Przebierańcy, Kolędnicy, Dożynki, wesele na chazach oraz gadki, pastorałki i ballady. W czasie zbierania piosenek zainteresowanie wzbudzały również stroje chazackie, generalnie ubiór kobiet i mężczyzn a zwłaszcza hafty na tiulu. Zebrane wzory haftów p. Franciszek umieścił w sporządzonym przez siebie katalogu, który zawiera 40 wzorów. Na podstawie tych materiałów wzorują się obecnie hafciarki. Następnie zdobył skrzypce i podręcznik do nauki gry na tym instrumencie. Początkowo ćwiczył, a później już grał ze starymi dudziarzami. Grał z nimi do momentu, w którym stwierdzili, że im „...Brzeskot fałszuje”. Wtedy rozpoczął budowę dud, których od 1984 r. do dnia śmierci zrobił 14 sztuk i nauczył 4 osoby gry na dudach i 4 osoby gry na skrzypcach podwiązanych. Dudy wykonane przez Franciszka Brzeskota zakupili m.in.: Centrum Kultury i sztuki w Lesznie, Dom Kultury w Rydzynie i Zespół Szkół Rolniczych w Lesznie. Dudy znane są nie tylko w Wielkopolsce, ale również poza granicami kraju. Za swoje osiągnięcia Franciszek Brzeskot odznaczony został m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Nagrodą Polcul Fundation z Australii, Nagrodą im. Oskara Kolberga i wieloma innymi.1

 

Anna Brzeskot urodziła się l lipca 1913 r. w Miejskiej Górce k. Rawicza, zmarła w listopadzie 2000 r. w Rawiczu. Ukończyła Seminarium Nauczycielskie w Lesznie. Pracując jako nauczycielka w szkole ćwiczeń w Lesznie próbowała zaszczepić folklor swoim uczniom, którzy często występowali z programem artystycznym podczas różnych uroczystości. Trudny okres okupacji hitlerowskiej udało jej się przeżyć ciężko pracując. Po wojnie rozpoczęła pracę jako nauczycielka w Szkole Podstawowej w Konarach, Grąbkowie i Radziądzu. Pracując z dziećmi prowadziła również kółka artystyczne, w których starała się odtworzyć folklor Polesia. Od 1951 r. Anna Brzeskot mieszkała w Szymanowie, tego też roku rozpoczęła pracę jako nauczycielka w tutejszej Szkole Podstawowej. Jej zamiłowanie do folkloru zawsze przejawiało się w pracy z dziećmi. Było to widoczne w przygotowywanych przez nią programach artystycznych na rzecz środowiska wiejskiego. Uczniowie szkoły brali udział zawsze w dożynkach, Dniu Kobiet, Dniu Seniora i wielu innych uroczystościach. W 1971 r. Anna Brzeskot przeszła na emeryturę, ale nie zaprzestała aktywnej działalności na rzecz społeczności Szymanowa. W 1974 r. uległa namowie Naczelnika Miasta i Gminy Rawicz i założyła wokalno - taneczny zespół „Wisieloki”. Założycielka zespołu była wielokrotnie nagradzana i wyróżniana. Uhonorowana została Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, medalem 40-lecia Polski Ludowej, odznaką „Za serce dla kultury” i wielu innymi. Anna Brzeskot wraz z mężem Franciszkiem została laureatką najsłynniejszej - w dziedzinie folkloru - nagrody im. Oskara Kolberga, którą przyznano im w 1993 r.2

 

1 M. Umławski, Wspólne ścieżki – Franciszek i Anna Brzeskotowie, w: „Duda i Kozieł”, nr 4-5, pod red. J. Jaskulskiego, Poznań 2001, Stowarzyszenie Muzyków Ludowych w Zbąszyniu, s. 61-63

2 Ibidem., s. 61-63